Przerwanie i zawieszenie biegu terminu przedawnienia roszczeń z tytułu ubezpieczeń regulują przepisy kodeksu cywilnego. Przerwanie, jak również zawieszenie biegu terminu przedawnienia może nastąpić zarówno w stosunku do sprawcy, jak i ubezpieczyciela, gdyż odpowiadają oni solidarnie, jednak ze względu na charakter więzi łączącej ubezpieczonego z ubezpieczycielem, a jest to tzw. solidarność nieprawidłowa, przerwanie lub zawieszenie wobec jednego z dłużników solidarnych nie ma skutku względem współdłużników. Kierując roszczenia wobec ubezpieczyciela czy ubezpieczonego, należy o tym pamiętać.

W pewnym uproszczeniu można stwierdzić, że przerwanie/zawieszenie biegu przedawnienia w stosunku do ubezpieczonego nie powoduje tego w stosunku do ubezpieczyciela i odwrotnie.

I tak, w przypadku zawieszenia zastosowanie znajduje przepis art. 121 pkt 4, mówiący o sile wyższej, jako przesłance powodującej zawieszenie biegu terminu przedawnienia. Chociaż kodeks cywilny nie definiuje pojęcia siły wyższej, to to pojęcie zostało wyjaśnione przez doktrynę i judykaturę jako zdarzenie zewnętrzne, o charakterze nadzwyczajnym, i którego wystąpieniu nie można było zapobiec. Jako przykład takiego zdarzenia posłużyć może katastrofa naturalna (np. powódź, huragan) lub nadzwyczajne zaburzenie życia zbiorowego (rozruchy, zamieszki, wojna), jednak nie stanowią jednak według stanowiska Sądu Najwyższego siły wyższej choroba lub obecność za granicą lub w zakładzie karnym wierzyciela. Z drugiej jednak strony w wyroku SN sygn. III CRN 202/76 za siłę wyższą uznane zostało zalanie biura na skutek pęknięcia rur, co uniemożliwiło wierzycielowi przygotowanie pozwu (K.c. T. I red. Pietrzykowski 2013 wyd. 7/Brzozowski, art. 121). Pozostałe punkty art. 121 k.c., tj. pkt 1, 2 i 3, nie znajdą zastosowania w przypadku ubezpieczeń, gdyż dotyczą one roszczeń przysługujących osobom o ograniczonej zdolności do czynności prawnych względem osób sprawujących opiekę lub kuratelę, dzieciom względem rodziców w czasie trwania ich władzy rodzicielskiej, a także małżonkom przeciwko sobie w czasie trwania małżeństwa. Co ważne, po ustaniu zdarzenia powodującego zawieszenie, termin przedawnienia biegnie normalnie, np. jeżeli zawieszenie nastąpiło w 35. dniu biegu tego terminu, te 35 dni liczy się do jego upływu.

Zdecydowanie większe znaczenie z punktu widzenia ubezpieczeń mają normy odnoszące się do przerwania biegu przedawnienia, tj. wynikające z przepisu art. 123 k.c., gdyż zarówno czynności przed sądem (pkt 1), uznanie roszczenia (pkt 2) jak i wszczęcie mediacji (pkt 3) mogą znaleźć zastosowanie do roszczeń z tytułu ubezpieczenia. Warto zaznaczyć, że dla uznania roszczenia w przypadku actio directa, tj. dochodzenia roszczeń bezpośrednio w stosunku do ubezpieczyciela, wystarczy uznanie niewłaściwe, w którym ubezpieczyciel nie zaprzecza istnieniu roszczenia poszkodowanego, nie musi jednak to polegać na przyznaniu zasadności i stwierdzeniu należności jego roszczeń (uznanie właściwe). Odnośnie pkt 3 art. 123 k.c., mówiącego o mediacji, ustawodawca ma tutaj na myśli tryb mediacji z art. 1831 kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.), a zatem nie znajdzie on zastosowania w przypadku, gdy strony podejmują mediacje na innych zasadach, w potocznym rozumieniu tego słowa. Jeżeli zaś chodzi o czynności przed sądem (art.123 pkt 1 k.c.), to rozumie się przez to w szczególności wytoczenie powództwa przed sądem, zawezwanie do próby ugodowej w trybie art. 185 k.p.c., podniesienie w toku procesu zarzutu potrącenia czy zgłoszenie wniosku o wszczęcie egzekucji. Chociaż organem właściwym w sprawach roszczeń z tytułu ubezpieczeń jest sąd powszechny, jednak skuteczny zapis na sąd polubowny również może stanowić przesłankę przerwania biegu terminu przedawnienia. Odmiennie niż ma to miejsce w przypadku zawieszenia, przerwanie biegu przedawnienia ma taki skutek, że termin, który już upłynął, traktuje się tak, jakby nigdy nie miał miejsca, zatem jeżeli minęło 35 dni, po czym nastąpiło przerwanie biegu terminu przedawnienia, po ustaniu przerwania termin ten będzie liczony od początku, tj. na nowo od zera.

(…) czytaj cały artykuł na www.gu.com.pl/…

mec. Wiesław Butrym
wieslaw.butrym@butrymipartnerzy.pl